12.10.
2009
Historia Bogumina
Bogumin od samego początku miał bardzo dogodne położenie strategiczne. Atut ten miasto utrzymało do dziś. W XII w. Bogumin leżał na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych. Jeden – solny – prowadził z Moraw do Krakowa, drugi – bursztynowy – z Węgier przez Cieszyn nad Bałtyk. Biegła też tędy droga z Pragi do Krakowa. Osada powstała więc na bardzo uczęszczanym szlaku, w miejscu, gdzie można było przeprawić się przez rzekę. W XV w. oba brzegi Odry połączył most, który wielokrotnie jednak niszczyły wezbrane wody rzeki. Z biegiem lat osada rozrastała się, za panowania Przemysława Ottokara II Bogun był już całkiem dużą wsią. Jej właściciele bogacili się, pobierając myto od przyjezdnych, wykorzystywali też dogodne położenie osady (na granicy).
Pierwsza pisemna wzmianka o osadzie pochodzi z pióra królowej Kunegundy. Oryginał prawdopodobnie nie istniał, gdyż chodziło najpewniej o zwykłe ćwiczenia stylistyczne. W tekście zostały jednak przedstawione realia geograficzne w sposób bardzo przekonujący, stąd też można przyjąć, że dzisiejszy Bogumin to ówczesny Bogun. Datacji brak. Najczęściej podawany jest rok 1256 i 1262. Na pewno jednak osada istniała tu już o wiele wcześniej. Jak wskazuje nazwa, chodziło o osadę słowiańską.
Dokument z 1292 r. wzmiankuje kościół parafialny panny Marii, który otoczony był patronatem klasztora w Orłowej. Bogumin należał wtedy do księstwa raciborskiego. Pismo to jest zarazem najstarszym dokumentem, w którym pojawia się niemiecka nazwę Bogumina – Oderberg. Można na tej podstawie sądzić, że Bogumin został skolonizowany przez osadników niemieckich. W roku 1620 na miejscu drewnianego kościoła wybudowano kościół murowany w stylu gotyckim. Po pożarze w 1850 r. świątynia została odbudowana, uzyskując dzisiejszy wygląd.
Pierwszym znanym właścicielem ziemi bogumińskiej był stary ród Baruthów (Barult). Po pewnym czasie majątek przeszedł w ręce rodu Raszyców. Według dokumentu z roku 1373 Bogumin jest już osadą miejską i centrum majątku ziemskiego. W dokumencie znajduje się też wzmianka o zamku. Bogumińskie włości stały się w r. 1407 przedmiotem sporu pomiędzy wojewodą raciborskim Janem i wojewodami cieszyńskimi. Obie strony rościły sobie prawo do ziemi bogumińskiej. Umowa z r. 1407 rozstrzygnęła kwestię własności na korzyść Jana Raciborskiego. Na początku XV w. majątek przeszedł w ręce różnych rodów szlacheckich. W latach 1409 - 1423 Bogumin należał do rodu feudałów z Tworkowa. Potem majątek został sprzedany Janowi Bielíkowi z Kornic oraz jego potomkom. Kornicowie władali nim przez dłuższy czas, mieli też majątki w województwie opolskim. W tym czasie poszerzyli swój stan posiadania o Zabełków, Odrę, Lhotę i Pudłów. W roku 1451 ziemia bogumińska (Bohunyn) przeszła w ręce Jana Tovačovskiego z Cimburka, który następnie sprzedał ją w r. 1473 Janowi z Vrbna. W roku 1482 właścicielem majątku staje się Jan Buřej z Klvova, który jednak w trzy lata później, w 1485 roku, umiera.
Kolejne spory o majątek wybuchają na przełomie XV i XVI wieku. Zwycięsko wychodzą z nich książęta raciborscy. Ostatní z nich, Walentyn, sprzedał w 1521 bogumińskie włości Janowi Opolskiemu. Ten z kolei pozbywa ich się na rzecz Jerzego (margrabiego brandenburskiego) Hohenzollerna. W r. 1528 margrabi przyjął wiarę luterańską i stał się zapalonym zwolennikiem reformacji (później otrzymał przydomek Pobożny). Z racji prowadzenia bezkompromisowej polityki wobec miejscowej szlachty był na Śląsku postacią dość niepopularną. Bogumin stał się faktycznie kluczem do władzy Brandenburgów na Górnym Śląsku. Sytuacja zmieniła się po dojściu do władzy Habsburgów, którzy w 1533 r. znieśli układy o dziedziczenie ziemi bogumińskiej. Po śmierci Jerzego Hohenzollerna zarządcą posiadłości Hohenzollernów został kurator nieletniego Jerzego Ferdynanda, Albrecht. W czasie rządów tego regenta majątek rodu znacznie się powiększył, nasiliła się też germanizacja. W 1557 r. dobra objął we władanie Jerzy Fryderyk, który dał się poznać jako mecenas sztuki renesansu, gorliwy protestant i zwolennik procesów germanizacyjnych.
W 1603 r. Jerzy Fryderyk umiera, nie pozostawiwszy potomków, majątek dostaje się w ręce Joachima Fryderyka, elektora brandenburskiego. Ten w 1606 r. przekazuje go swojemu drugiemu synowi, Janowi Jerzemu, który od 1592 r. był biskupem w Strasburgu. Cesarz Rudolf II odmówił jednak złożenia podpisu pod umową o zmianie właścicieli ziem karnowskiej, bytomskiej i bogumińskiej. Spory trwały aż do wybuchu wojny trzydziestoletniej. Jan Jerzy stracił majątek w 1622 roku, ziemia bogumińska przypadła bankierowi i właścicielowi kopalń, Lazarowi Henckelowi von Donnersmark. Po jego śmierci mienie odziedziczył jego syn. Ten w r. 1661 zostaje podniesiony do stanu hrabiowskiego. Majątek podzielił pomiędzy swoich synów. Ziemia bogumińska przypadła Eliaszowi. Jego syn Eliasz Ondrzej w 1691 roku przeniósł się do Oderberga i tu w 1700 r. umarł. Jeho syn Jan Arnoszt zmarł w 1743 r. bezpotomnie, majątek obejmuje Erdman Henryk Wilhelm, z kolei jego syn sprzedał austriacką część bogumińskich włości Karolowi, księciu Lichnowskiemu. Niedługo po tym umiera, a wraz z nim oderberska męska linia rodu Henckel-Donnersmark. W czasie ich rządów, w 1697 r., ziemia bogumińska uzyskała od cesarza Leopolda status minor, czyli status państwa stanowego. Nie wolno zapominać, że od r. 1742 ziemia bogumińska była podzielona na część austriacką i pruską.
Część austriacka na początku XIX wieku znajdowała się w ręku rodu Gusnarów. Ci sprzedali majątek hrabiemu Rudnickiemu, jego małżonka z kolei sprzedała część posiadłości pod budowę kolei północnej. W 1886 r. włości kupił hrabia Larisch-Mönnich. Do tego rodu należały one do 1945 r. Okoliczne gminy, przede wszystkim Szonychel i Pudłów, zanotowały głównie dzięki budowie kolei i huty gwałtowny rozwój, natomiast znaczenie dzisiejszego Starego Bogumina zaczęło upadać.
Pudłów i Szonychel były aż do roku 1848 wsiami poddańczymi podległymi majątkowi bogumińskiemu. W 1850 r. Pudłów połączył się z Wierzbicą, która miała status osady.Wierzbica stała się samodzielną gminą już w 1892 r. W 1906 r. Pudłów został przyłączony do Bogumina, w 1924 r. gmina Szonychel została przemianowana na Nowy Bogumin. Równocześnie uzyskała prawa miejskie. Gmina Bogumin została podzielona na dwie części: Bogumin i Pudłów. W 1949 r. Bogumin połączył się z Nowym Boguminem, Pudłowem, Skrzeczoniem, Wierzbicą i Zabłociem w jedną gminę – Bogumin. W 1952 r. usamodzielniła się Wierzbica, w 1954 r. Bogumin podzielono na 5 dzielnic: Bogumin I - Miasto (później Stary Bogumin), Bogumin II – Nowy Bogumin, Bogumin III - Pudłów, Bogumin IV - Skrzeczoń, Bogumin V - Zabłocie. W 1956 r. Bogumin – Miasto otrzymał nazwę Starego Bogumina. W 1960 r. dzielnice miejskie ponownie usamodzielniły się jako gminy administracyjne. Od 1973 r. połączyły się z Nowym Boguminem – odtąd obowiązuje znów nazwa Bogumin.
W latach 1850 - 1948 był Bogumin siedzibą sądu powiatowego, w latach 1855 - 1868 także siedzibą urzędu powiatowego. W latach 1910-1948 należał do powiatu politycznego Frysztat, w latach 1949 -1957 do powiatu administracyjnego Ostrawa, potem – Ostrawa – Wieś, od 1960 r. Bogumin stał się częścią powiatu Karwina. W latach okupacji nazistowskiej należał do powiatu Teschen.