Zabytek przyrody Graniczne Meandry Odry leży na terenie kilku dzielnic Bogumina – Nowego Bogumina, Starego Bogumina i Kopytowa. Początek meandrującego odcinka rzeki Odry odnajdziemy za zabudowaniami miejskimi Starego Bogumina. Meandry ciągną się aż do najniżej położonego miejsca w okręgu morawsko-śląskim, do zbiegu rzek Odry i Olzy (195 m n.p.m.). Meandry obejmują, oprócz przyległych lasów łęgowych, łąk i gruntów ornych, także dwa akweny na prawym brzegu: Mały Kaliszok – wyrobisko żwiru (5 ha) oraz starorzecze Odry, znajdujące się niedaleko przystani (1,5 ha). Obszar wewnętrzny martwego ramienia i las łęgowy pomiędzy rzeką a dawnym korytem leżą już na terenie Rzeczypospolitej Polskiej (gmina Chałupki, miasto Krzyżanowice).

Od Starego Bogumina do spływu z Olzą płynie Odra meandrującym korytem, którego brzegi tylko w niektórych miejscach zostały poddane regulacji: przede wszystkim tam, gdzie do Odry wpadają potoki Bajcówka i Bogumińska Strużka. W czasie lipcowej powodzi w 1997 r. koło Starego Bogumina doszło do przerwania pierwszego meandra, co spodowowało nagłe, ale naturalne przemieszczenie się (awulsję) koryta Odry. Nowe koryto wraz z korytem poprzednim utworzyło wyspę porośniętą lasem łęgowym. Kiedy stan wody jest niski, większa część starorzecza zamienia się w ogromne namulisko z kilkoma potokami nieustannie zmieniającymi swoje koryta. Niedaleko stąd, jeżeli ruszymy z prądem rzeki, znajdziemy wspomniane stare koryto powstałe wskutek przerwania szonychelskiego meandra w 1966 roku. Do rzeki przedostaje się woda z pobliskiego jeziora Wielki Kaliszok, które powstało w wyniku eksploatacji żwiru. Żwir wydobywa się tu do tej pory.

Nadrzeczne tereny okalają miękkie lasy łęgowe ze spontanicznie odmładzającym się drzewostanem topoli czarnej, wierzby białej i wierzby kruchej. Oprócz olszy czarnej można natknąć się na rzadkie okazy olszy szarej. Dzięki procesom akumulacyjnym i erozyjnym koryto rzeki nieustannie się przemieszcza, zmieniają też swoje położenie meandry, co stwarza sprzyjające warunki życia (biotopy) dla organizmów żywych. Stąd też meandry oceniane są przez botaników, zoologów i miłośników przyrody jako obszar o niezwykłej wartości.

Podstawowym badaniom poddano tu grzyby wyższe (174 gatunki), roślin naczyniowych (297 taksonów). Jeżeli chodzi o zwierzęta, zajmowano się głównie kręgowcami (234 gatunki). Badania wykazały, że teren meandrów odznacza się niezwykłą różnorodnością życia w przyrodzie (biodywersyfikacja). Liczba gatunków w poszczególnych klasach kręgowców przedstawia się następująco: ptaki – 187, ssaki – 39,  ryby – 34, płazy – 9 i gady – 5. Jeżeli chodzi o bezkręgowce, potwierdzono obecność 62 gatunków pająków i 19 gatunków mięczaków wodnych. Świat owadów przedstawia się następująco: chrząszcze  – 125 gatunków, motyle – 114, błonkówki – 51, muchówki – 38, ważki – 30, pluskwiaki – 20 i szarańczaki – 15. Naczelnym motywem ochrony zabytku przyrody jest potrzeba zachowania mieszanego, jesionowo-olszowego lasu łęgowego oraz czterech gatunków charakterystycznych dla tego obszaru organizmów żywych. Są to chrząszcze zgniotek cynobrowy i pachnica dębowa, ryba różanka i płaz kumak górski. Dane pochodzą z monotematycznego numeru pisma Poodří z roku 2006.